Kinderen warm maken voor techniek in de Ontdekhal in Utrecht: âWajooo, deze gaat sowieso in mijn kamer hangenâ

Posted on October 16, 2023 by admin

‘Goedemorgen allemaal!” Begeleider in de Ontdekhal Eric Arbouw, voor zijn pensioen werkzaam in een fabriek voor laboratoriuminstrumenten, steekt beide handen in de lucht. Hij groet de tien jongens uit groep 7 en 8 van basisschool de Schakel in Utrecht. De leerlingen zitten aan een lange werktafel met een instructieblad voor zich. Eric: „We gaan een deurbelalarm maken. Wie heeft enig idee wat dat is?”

De 11-jarige Kenan geeft antwoord. „Dat is iets voor een inbreker.”

„Nou, het hoeft niet per se voor een inbreker te zijn”, zegt Eric. Hij pakt een zelfgemaakt deurbelalarm erbij en loopt ter demonstratie naar een deur. „Kijk, als jij bijvoorbeeld in je kamer zit – lekker op je telefoontje te spelen – en je kleine irritante broertje komt binnen…” Eric opent de deur die daarmee tegen het draadje van het alarm komt. Piep-piep-piep-piep. Plotseling enthousiasme bij alle tien de jongens aan tafels. „Wajooo”, zegt Kenan. „Ik zweer het, deze gaat sowieso in mijn kamer hangen.”

Jonge kinderen enthousiasmeren voor techniek: dat is het doel van de Ontdekhal, geopend in 2019. De hal huist in een voormalig tuincentrum in de Utrechtse wijk Overvecht en is wat je je voorstelt bij een grote techniekspeelplaats. Rechts staat een reuze roetsjbaan om zelfgemaakte autootjes op te testen, links een groot bord waar je met tandwielen een konijn uit een hoge hoed moet zien te toveren.

De hal is geopend voor een algemeen publiek: met een ticket à 9,50 euro kun je tijdens schoolvakanties en anders op een woensdagmiddag en in het weekend naar binnen. Bij alle werkhoeken in de hal staan begeleiders, veelal studenten die hier een bijbaan hebben. Zij helpen bij het solderen of met een snijbrander figuren maken van piepschuim of hout. Maar voor de Ontdekhal zijn vooral de schoolbezoeken belangrijk. De klassen zien dan eerst een film met een avontuur dat vraagt om technische oplossingen, die de kinderen vervolgens gaan bouwen. In totaal zijn er tot nu toe rond de dertienduizend kinderen naar de Ontdekhal gekomen.

Enorm tekort

In de Ontdekhal heeft het bord met alle partners erop een prominente plek gekregen. Daar zijn heel wat bedrijven uit de bouw en techniek op terug te vinden: Heijmans, Eneco, AM (onderdeel van BAM).

Zíj waren het die vanaf 2017 werkten aan een groot gebiedsontwikkelingsproject hier in Overvecht. Tijdens een diner met alle betrokken partijen was het tekort aan lokaal personeel in de bouw en techniek onderwerp van gesprek – zo is terug te lezen in het projectplan van de Ontdekhal uit 2019. Er staan in Overvecht heel wat renovaties en bouwprojecten op het programma; toch bleek personeel nauwelijks uit de buurt zelf te komen.

In de zoektocht naar hoe dat kwam, kwamen cijfers naar boven over het aantal Utrechtse jongeren dat op de middelbare school kiest voor een technisch -vmbo-profiel. Dat bleken er zeventien te zijn in de hele stad Utrecht, blijkt uit cijfers van ROC Midden Nederland en het leerlingvolgsysteem Eduarte. Dat moest anders.

Wil je meer vmbo’ers laten kiezen voor een technisch profiel, dan moet je daarvóór al de interesse wekken – zo was de gedachte onder de bedrijven. Moeten bedrijven in de bouw en techniek inderdaad kinderen in de basisschoolleeftijd aanspreken om de metselaars en warmtepompmonteurs van de toekomst veilig te stellen?

Vroeg kiezen

„Het is inderdaad wel heel vroeg”, geeft Ivo Kuijper van Eneco toe. Hij is namens het energiebedrijf al vanaf het begin betrokken bij de Ontdekhal. „Maar ik zie het bij mijn eigen zoon die net op het voortgezet onderwijs zit: je moet al heel vroeg kiezen in ons schoolsysteem. Met 13, 14 begint dat al. Als Eneco zouden we onszelf in de voet schieten als we géén aandacht aan deze leeftijdsgroep zouden besteden.”

Het is niet het doel van het energiebedrijf dat iedere leerling die langskomt in de Ontdekhal per se een techniekprofiel moet kiezen. „Maar ze moeten wel bewust die keuze kunnen maken”, zegt Kuijper. „Door de Ontdekhal laat je een brede groep in ieder geval kennismaken met bouwen, uitvinden en zelf iets in elkaar zetten.”

Voor Hugo Nijhoff van AM, de gebiedsontwikkelaar van bouwbedrijf BAM, was de Ontdekhal in de eerste plaats vooral onderdeel van een bredere taak. AM maakt deel uit van het project ‘Werkplaats Overvecht’ dat als doel heeft van de voormalige Vogelaar-wijk een fijne woon- en leefomgeving te maken. Daar hoort ook bij dat kinderen zich kunnen ontplooien. „Daar is de Ontdekhal onderdeel van geweest. Ja, het had ook iets anders, zoals een moestuin kunnen zijn. Ontplooiing en ontwikkeling van talent staat op nummer één.”

Dat de Ontdekhal onderdeel is van de strategie om personeelstekorten in de toekomst terug te dringen, zou Nijhoff niet zo officieel willen zeggen. „We moeten niet denken dat dit voor morgen meteen een metselaar of installateur oplevert. Maar die jongeren zijn een interessante doelgroep om te interesseren voor techniek. Tuurlijk.”

Waardevolle carrière

In de Ontdekhal kijkt docent van groep 7 Suzanne Pesgens ondertussen tevreden naar haar uitgelaten klas, die al joelend hun autootje testen of hun piepschuimen dolfijn komen laten zien. Pesgens heeft zelf ook een connectie met techniek: ze was tot afgelopen februari lid van de Raad van Bestuur van chemiebedrijf Kraton. Als zij-instromer staat ze nu een dik half jaar voor de klas.

„Kennis maken met techniek vind ik heel belangrijk. Want sommige van deze kinderen zullen naar de universiteit gaan, maar er zijn ook veel kinderen die met de handen gaan werken – en ze moeten leren dat daar niks mis mee is. Sterker nog: dat je er veel plezier aan kunt beleven en dat het een waardevolle carrière kan opleveren.”

De begeleiders in de Ontdekhal doen er ondertussen alles aan om de kinderen een succeservaring te bezorgen. Vrijwilliger Eric heeft zijn groepje leerlingen al aan het begin gezegd: „Er kan niks mis gaan, er gaat hooguit iets bíjna goed.” Als hij even later een jochie van elf helpt bij het vastsolderen van zijn batterijtje, slaat hij hem vaderlijk op de schouder: „Keurig jongen! Goed gedaan. Jij bent geslaagd.” Een grote lach en een paar glunderende kinderogen vanachter een beschermingsbril zijn het resultaat.

Even later helpt hij een jochie van elf bij het vast- solderen van zijn batterijtje

Voor afgestudeerden in de rij

Naast de bedrijven uit de technische sector is ook het plaatselijke ROC betrokken bij de Ontdekhal. Want ook zij hebben een belang in het interesseren van kinderen voor techniek. „Het is onze opdracht om voldoende mensen op te leiden voor de enorme hoeveelheid technisch werk die er aan komt, onder meer voor de energietransitie”, zegt Robert Koch. Hij is directeur van de Tech Campus in Nieuwegein: een vestiging van het ROC Midden Nederland met 4.200 studenten. „En nu al staan de bedrijven voor een afgestudeerde student in de rij.”

Om meer studenten te krijgen, is Koch van mening dat je vroeg een zaadje moet planten. In zijn ideale scenario maakt een kind in de Ontdekhal een mooi technisch knutselwerk en neemt dat mee naar huis om aan de ouders te laten zien. „Dat keukentafelgesprek dat vervolgens op gang komt, is van cruciaal belang. Dat kan ik niet vaak genoeg benadrukken.”

Als de ouders namelijk positief reageren – wat mooi, wat heb je ervan geleerd, hoe werkt dat batterijtje nou precies? – draagt dat bij aan een verdere interesse en een positief beeld van de sector. „Terwijl: als dat gesprek er niet is, of een ‘ja maar’-gesprek wordt over dat werken in de techniek zwaar, vies of vuil zou zijn, loopt het snel af. Want de beïnvloedbaarheid is op die leeftijd nog heel groot.”

Geen direct rendement

Concrete effecten van het opzetten van de Ontdekhal zijn lastig te meten. Van een 12-jarig kind dat een leuk uitje met de klas heeft in de Ontdekhal, kun je niet traceren of die later een technische opleiding gaat doen, laat staan voor één van de participerende bedrijven gaat werken. Best opvallend dus dat bouwbedrijven toch geld in het concept steken – Eneco net nog 15.000 euro voor de komende drie jaar, AM heeft het over ‘tienduizenden euro’s’ tot nu toe – zonder dat daar direct rendement voor terugkomt.

Ivo Kuijper van Eneco: „Het klopt dat we natuurlijk nooit zullen weten wie van deze kinderen precies de techniek in gaat. Maar soms moet je iets doen omdat je erin gelooft.” En stel nou dat blijkt dat zij meebetalen aan de nieuwe werknemers van de concurrent? „Dan zijn wij daar ook blij mee. Want als Heijmans niet genoeg personeel heeft om huizen te bouwen, kunnen wij ook geen warmtepomp installeren.”

De dolfijn van piepschuim hebben de meiden net zelf gesneden met een snijbrander

Terug in de hal is het enthousiasme onder de kinderen in ieder geval groot. Klasgenootjes Jikala (11), Lina (11) en Raghda (10) zetten aan de werktafel geconcentreerd een dolfijn van piepschuim in elkaar. De twee piepschuimen onderdelen hebben de meiden net zelf gesneden met de snijbrander. „Dat is een apparaat met een draadje dat heel heet wordt waardoor het piepschuim gaat smelten”, legt Jikala uit. „Het gaat zo soepel, het voelt heel satisfying.”

Ze vinden het alle drie „heel leuk” om te doen. Jikala: „Het is leuk dat je iets echt zelf hebt gemaakt.” Lina: „Eerst was dit gewoon een stuk piepschuim en nu is het opeens een dolfijn!”

Toch hebben ze voor later iets anders als baan voor zichzelf in gedachten. Op de vraag wat ze later willen worden, komt helder antwoord: chirurg, farmaceut en kinderarts.

Het cijfer kwam al eerder terug: slechts zeventien vmbo-leerlingen in de stad Utrecht kozen in 2019 voor een technisch profiel. „Dat komt deels doordat leerlingen op veel scholen niet eens voor een techniekprofiel kunnen kiezen. Het is niet een verplicht aanbod”, zegt Robert Koch van ROC Midden Nederland. „Soms is dat vanwege de kosten – een technieklokaal met materiaal is duur – en soms doordat er geen gecertificeerde docenten zijn. Het speelt ook mee dat Utrecht tot nu toe weinig bekend staat als ‘techniek-stad’. Cultuur en dienstverlening zijn veel meer aanwezig.”

Verschillende partijen spannen zich in om in het voortgezet onderwijs toch interesse in de techniek te wekken. Zo bestaat er sinds 2020 ‘Sterk Techniekonderwijs’, een ondersteuningsprogramma van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Ook zijn er in andere steden soortgelijke initiatieven als de Ontdekhal in Utrecht, zoals in Eindhoven, Tilburg en Woerden.

Jammen, neerschieten, hacken: wat kun je doen tegen aanslagen met drones?

admin
November 15, 2024
0

Een vuurstraal daalt neer op het bos en maakt korte metten met iedereen die zich tussen de bomen verschuilt.

Het is geen drakenscène uit Game of Thrones, maar een vloeibaar thermiet spuwende drone die Oekraïense strijdkrachten inzetten tegen het Russische leger. Het filmpje circuleert sinds september op sociale media en past in een lange reeks frontvideo’s van drones die soldaten en militaire voertuigen uitschakelen met explosieven vanuit de lucht. Dood en verderf, verpakt in hardrock en snedige teksten: dat is oorlogspropaganda in de 21ste eeuw.

Huiveringwekkend. Vooral de wetenschap dat dit soort drones, in elkaar geknutseld met 3D-printers en huis-tuin-en-keukentechniek, niet alleen aan het front kunnen vliegen. De ingrediënten zijn overal te koop en de killer drones zijn net zo makkelijk in te zetten voor terroristische aanslagen, op plekken waar geen oorlog woedt. Wat kun je daartegen doen?

Luitenant-kolonel Arjen Nijkamp moest even slikken toen hij de vliegende vlammenwerper zag. Daar helpt geen kippengaas tegen – dat materiaal spannen Russische soldaten boven de loopgraven om drones af te weren.

‘Head Joint Nucleus C-UAS’ staat op zijn visitekaartje: counter-uncrewed aircraft systems, drones dus. Het counter-drone peloton telt tientallen specialisten die vallen onder het Grondgebonden Luchtverdedigingscommando ,

Regelmatig worden zij door de politie ingeschakeld om te assisteren bij de beveiliging van grote evenementen – potentiële plekken voor aanslagen. Denk aan de intocht van Sinterklaas, Koningsdag, de Nationale Dodenherdenking op de Dam of de NAVO-top in Den Haag. Nijkamp: „Vroeger waren we bang voor een man in een vrachtwagen. Het gevaar komt nu ook van boven. Je moet denken in drie dimensies.”

Hightech hondenkennel

Het counterdrone-testcentrum zit in een voormalige hondenkennel op een kazerne in de Peel. Hier hebben ze toestemming om met hightech wapens te experimenteren om droneaanvallen af te weren. Eigenlijk is vliegen met drones in de buurt van een vliegveld verboden, maar voor Nijkamp is een telefoontje naar luchtmachtbasis Volkel, om de hoek, genoeg.

Naderende drones zie je aankomen met detectiecamera’s, radars of met microfoons die het zoemende geluid opvangen – detectie is vaak een combinatie van die methoden. De mobiele radars van het Nederlandse bedrijf Robin Radar, ooit ontwikkeld door TNO om vogels te herkennen, kunnen de kleinste drones waarnemen. Defensie doneerde onlangs nog 51 van deze systemen aan Oekraïne.

Om drones uit te schakelen hoef je ze niet per se neer te schieten. ‘Jammen’ met stoorzenders is een gangbare strategie. De draagbare stoorzenders kun je enigszins nauwkeurig richten en hebben een reikwijdte van ongeveer twee kilometer. Ze drukken het controlesignaal van de dronepiloot weg met een krachtiger signaal, op de wifi-frequenties. Dan krijgt de drone geen instructies meer, blijft stil hangen of keert terug naar de thuisbasis.

De andere optie is verstoring van het GPS-signaal, maar dat is gevaarlijk in gebieden waar luchtvaartverkeer is.

Drones hacken kan ook: je verstoort dan de geplande route en dwingt de drone te landen op een veilige plek. Hacken is lastiger nu de drones hun datacommunicatie versleutelen. Volgens de wet is het bovendien computervredebreuk, dus niet toegestaan. Maar dat is je laatste zorg als er een drone met een granaat op je afkomt. Moderne drones zijn al ‘storingsproof’: als het signaal verstoord wordt, navigeren ze verder op basis van beeldherkenning of gebruiken lidar, een combinatie van radar en laser die in het donker werkt. Zo vinden ze zelf hun doel, in een tevoren aangegeven gebied. Kunstmatige intelligentie doet de rest.

Paraplu

Nijkamp gaat voor in het magazijn van de voormalige hondenkennel, daar ligt materiaal waar de C-UAS-unit mee oefent. De meeste antidrone-apparatuur is mobiel; ze past ook op het dak van een gebouw, om tijdens de Dodenherdenking een beschermende ‘paraplu’ boven de menigte op De Dam te creëren. Die keer dat het C-UAS-team ingreep, ging het om iemand die de regels overtrad, maar geen kwaad in de zin had.

Als storen niet werkt, dan zijn de tragere drones te ‘pakken’ door een vangnet af te schieten met een andere drone, zoals de Dronecatcher van het Nederlandse Delft Dynamics. Neerschieten met kogels is lastig – zeker bij de nieuwste generatie FPV-drones (first person view); die halen 300 kilometer per uur, sneller dan een racewagen.

De filmpjes uit Oekraïne openden bij het grote publiek de ogen voor gevaar uit de lucht en antidronemaatregelen hebben in Europa hoge prioriteit. De EU benadrukt tegelijkertijd hoe nuttig drones kunnen zijn, bijvoorbeeld voor snel hulptransport met medicijnen en medische hulpmiddelen – niet alleen voor makelaarsvideo’s.

Maar bij evenementen moeten ze wegblijven. De Franse politie haalde tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Parijs vijftig drones uit de lucht. „Die detectie is nog niet waterdicht. Je zit er eigenlijk op te wachten dat het een keertje mis gaat”, zegt Wiebe de Jager.

Hij is een ervaren dronepiloot en houdt op dronewatch.nl het nieuws bij – ook dat over de snelgroeiende anti-dronemarkt. Er is strenge regulering voor waar en hoe je met drones mag vliegen, en waar je je moet registreren. Regels beschermen echter niet tegen terreuraanslagen.

Zijn eerste drone kocht De Jager tien jaar geleden: een DJI Phantom 2 Vision Plus. Hij betaalde destijds 1.100 euro voor een drone van anderhalve kilo waar hij een kwartiertje mee kon vliegen. Tegenwoordig heb je voor de helft een drone die zes keer lichter is en drie keer zo lang vliegt, met een veel betere camera en sensoren om botsingen te mijden. „De dronetechniek gaat knetterhard en is bijna niet te reguleren.”

If it flies…

De politie organiseerde in het verleden droneclashes, wedstrijdjes om te oefenen tegen goede dronevliegers. In de militaire wereld is het allang geen spelletje meer. Het front verandert in Star Wars. Drones die vechten tegen drones, of je schiet ze met lasers uit de lucht, zoals Israëls Iron Beam, die met 100 kilowatt vermogen een euromunt op tien kilometer afstand kan raken. Het kost alleen stroom, geen kogels.

Over vijf jaar hebben we dat ook in Nederland, denkt luitenant-kolonel Nijkamp. Het past ook in zijn ‘toolbox’ maar is niet het meest handige wapen voor inzet in Nederland: schiet je een drone uit de lucht boven een menigte, dan raken er toch mensen gewond.

Een andere variant is high power microwave, een elektromagnetische golf die een onzichtbare mokerslag uitdeelt aan de elektrische motors in een drone. Je mept er in één keer een zwerm drones mee uit de lucht. Zoals leverancier Epirus zegt: „If it flies, it dies.”

Dat is een oude slogan uit het Amerikaanse leger, zegt Nijkamp. „In dit dronetijdperk moet je het aanpassen. If it flies, you die.”

Rechtse meerderheid in Europees Parlement wil de anti-boskapwet afzwakken

admin
November 14, 2024
0

In Brussel wordt opnieuw gesnoeid in groene Europese plannen. Een meerderheid van het Europees Parlement wil de invoering van de omvangrijke ontbossingswet niet alleen uitstellen, maar ook afzwakken. Om dat te bereiken, sloegen centrumrechtse Europarlementariërs donderdag de handen ineen met de radicaalrechtse flank, een unicum.

De ontbossingswet, bedoeld om boskap tegen te gaan, werd gezien als een historische mijlpaal in het Europese natuur- en klimaatbeleid. Bedrijven die zich bezighouden met de import van hout, papier, palmolie, rubber, soja, koffie en vlees moeten voortaan aantonen dat hun producten niet afkomstig zijn van land dat illegaal is ontbost. Het parlement had al ingestemd, de lidstaten waren akkoord, de Europese Commissie was aan de uitvoering begonnen en bedrijven bereidden zich voor.

De kanteling rond de ontbossingswet tekent de verschuivende machtsbalans in het parlement

Na een stevige lobby vanuit de landbouw, de industrie en het buitenland stelde de Commissie vorige maand al voor de invoering met één jaar uit te stellen, naar 2026. Donderdag deed een rechtse meerderheid in het Europese Parlement daar nog een schep bovenop: de wet moet niet alleen worden uitgesteld, maar ook op punten worden versoepeld.

De kanteling rond de ontbossingswet tekent de verschuivende machtsbalans in het parlement. De drie grote fracties van christendemocraten (EVP), sociaal-democraten (S&D) en liberalen (Renew) vormen nog altijd de coalitie waar de Europese Commissie op leunt. Maar de verhoudingen beginnen te verzuren, omdat de grootste fractie, de EVP, sinds de verkiezingen in juni desgewenst ook naar rechts kan buigen. Woensdag bleek al dat de benoeming van de nieuwe Eurocommisssarissen in een moddergevecht is ontaard waarbij links en rechts elkaar in een wurggreep houden.

Donderdag zocht de EVP steun van radicaalrechts om de belangrijke natuurverordening aan te passen en uit te stellen. Dat lukte. Een aantal bedrijven reageerde opgelucht, natuurorganisaties zijn juist bezorgd. „Een schandelijk moment voor de EVP en een verraad van haar toezeggingen aan Europese burgers, vooruitstrevende bedrijven, de bossen van de wereld en ons klimaat”, stelde het Wereld Natuur Fonds.

Onzekerheid

Van de Ontbossingswet, die twee jaar geleden door het Europees Parlement was aangenomen, was twee maanden geleden al duidelijk dat die zou worden uitgesteld. Toen adviseerde de Europese Commissie daartoe.

Met name vanuit Duitsland kwam de klacht dat bedrijven nog niet klaar waren om een goed registratiesysteem in te voeren. Vooral kleine bedrijven zouden moeite hebben om de ingewikkelde productieketens in kaart te brengen. Een van de sectoren die met de wet te maken krijgt is de Duitse autoindustrie: het leer voor autostoelen komt uit het Amazonegebied.

Er was ook verzet uit andere landen, bijvoorbeeld uit Brazilië, waarvan 30 procent van de export onder de wet zou vallen. De Braziliaanse overheid noemde de regels onlangs „eenzijdig en bestraffend”. De regering van Indonesië deed de wet af als een vorm van imperialisme. Ze kregen dit najaar bijval van de baas van de Wereldhandelsorganisatie WTO.

Tegelijkertijd waarschuwden meer dan vijftig grote bedrijven, waaronder Nestlé en Michelin, juist tegen uitstel. Nu de wet eenmaal was aangekondigd, zeiden zij, zou uitstel onzekerheid veroorzaken en investeringen op het spel zetten.

Omdat het parlement zich mocht uitspreken over het voorstel van de Commissie, kwamen nieuwe onderhandelingen op gang. De EVP kwam daarin twee weken geleden onverwachts met voorstellen om de wet ook te versoepelen. De EVP was voor de verkiezingen nog een groot voorstander van de wet, maar spreekt sinds kort van „een bureaucratisch monster”. „Deze wet was zo’n gedrocht geworden met zoveel rompslomp dat we hebben gezegd: dit is niet de bedoeling”, zegt CDA-Europarlementariër Ingeborg ter Laak, aangesloten bij de EVP. De huidige wet dreigt volgens haar te ingewikkeld uit te pakken, met name voor kleine boeren buiten Europa. „We zijn voor de wet, maar het moet werkbaar zijn.”

Op een aantal belangrijke punten kreeg de EVP donderdag steun van radicaalrechtse partijen. Daardoor ging een meerderheid akkoord met een voorstel om landen met minimale risico’s op illegale boskap uit te zonderen. Landen die sinds 1990 in totaal geen bosareaal verloren, krijgen in dit voorstel een ‘zonder risico’-label: producten uit die landen worden vrijgesteld. Milieuorganisaties hebben hier kritiek op, omdat soms oud bos is vervangen voor nieuw bos en producenten de wet makkelijker kunnen omzeilen.

Het uitstel is nu een feit. De voorstellen om de wet te versoepelen zullen eerst door de Europese Commissie en de EU-landen worden bestudeerd. Daar viel de afgelopen tijd bereidheid te horen om de wet aan te passen, maar ook de angst dat de hele wet dan weer ter discussie komt te staan.

Duits topeconoom: ‘De relatie tussen politiek en economie in Duitsland is ongezond’

admin
November 14, 2024
0

Het Duitse businessmodel berustte op goedkoop gas uit Rusland en een schijnbaar onverzadigbare afzetmarkt in China. En de VS bekostigden de Duitse defensie.

Maar aan de goedkope energie uit Rusland kwam in februari 2022 een abrupt einde, de economische groei in China stagneert, en sinds de oorlog in Oekraïne steekt Duitsland weer meer geld in defensie – hoewel de afhankelijkheid van de VS nog altijd enorm is.

Ziehier de korte samenvatting van de grote problemen waarmee Duitsland kampt. Over de vraag hoe de Duitse business nieuw leven in te blazen is – de economie krimpt in 2024 voor het tweede jaar op rij – viel vorige week de regering onder kanselier Olaf Scholz (SPD). De coalitie van zijn sociaal-democraten, de Groenen en de liberale FDP werd het niet eens over welke weg ze moest inslaan. De FDP wilde ondanks alles vasthouden aan de roemruchte Schuldenbremse, die de overheid streng beperkt schulden aan te gaan. SPD en Groenen wilden wel extra ruimte.

Hoe nu verder? Marcel Fratzscher, hoofd van het gerenommeerde economisch onderzoeksinstituut Deutsche Institut für Wirtschaftsforschung, evalueert de politieke en economische situatie.

Veel commentatoren stellen nu dat de coalitie van SPD, Groenen en FDP gedoemd was te mislukken. Ziet u dat ook zo?

„Nee. Het akkoord tussen de drie partijen was goed, het stelde de juiste prioriteiten. Maar enkele maanden na het aantreden van de regering begon de oorlog in Oekraïne en dit zette alles op zijn kop. Voor defensie bleek veel meer geld nodig, net als voor inzakkende economie. De coalitie wilde zich richten op een concurrerende economie, de energietransitie, vergroening en hervorming van sociale voorzieningen, maar stond plotseling voor geheel andere uitdagingen. Ze reageerde eigenlijk goed op de crisis en kon in 2022 snel de energieprijzen stabiliseren. Maar de partijen hebben zich onvoldoende aangepast aan de nieuwe realiteit en hielden – met name de FDP – te veel vast aan ideologische dogma’s.”

FDP-voorzitter en oud-minister van Financiën Christian Lindner lijkt teruggekeerd naar klassieke FDP-waarden als de Schuldenbremse. In 2021 noemde hij de zwarte nul [een begroting die in evenwicht is of een overschot vertoont] immers nog een ‘conservatieve fetisj’.

„Ja. Ik denk alleen niet dat hij ooit echt anders over die Schuldenbremse dacht, maar dat hij zich met die uitspraak een beetje boven de partijen wilde verheffen. De FDP staat sceptisch tegenover de overheid, een beetje zoals de Republikeinen in de VS. Hoe kleiner de overheid, hoe beter. Dat sluit hogere schulden en belastingverhoging uit, want de overheid doet in die optiek niet per se iets goeds met dat geld. Een rem op schuld is dus absolute prioriteit. Maar in een situatie als in de afgelopen jaren is het onmogelijk zo politiek te bedrijven.”